Het Corona-virus heeft grote invloed op de bedrijvigheid in de wereld. In China, de tweede economie van de wereld, is in een fors deel van het land het openbaar leven stilgelegd. De productie ligt er dus stil. Dat heeft niet alleen invloed op de lokale en nationale economie maar ook op ons door de verwevenheid van productieprocessen, de global supply chains.
Nu zitten ook enkele plaatsen in Noord-Italië ‘op slot’ en is er, gerechtvaardigde vrees dat het toerisme in Europa een behoorlijke knauw zal krijgen. Mijn vrouw heeft mondkapjes gekocht en naar China, Italië of op een cruise gaan we voorlopig zeker niet.
Vandaag is er ruim baan voor doemdenkers is de media. De economen en beursanalisten tuimelen over elkaar heen met sombere bespiegelingen. Dat lijkt niet zozeer ingegeven door het Corona-virus maar eerder door de zeer forse koersdalingen op de aandelenmarkten gisteren. Jammer dat die sombere verhalen niet wat eerder waren gelanceerd, uitzonderingen daar gelaten. Ik zie dat zelfs de rentestructuur in de VS weer is omgekeerd wat op een paar plaatsen direct wordt aangehaald als signaal voor een naderende recessie. Wat mij vooral opvalt (en irriteert), is dat elke nuance compleet ontbreekt. Complimenten voor de Volkskrant waar Peter de Waard opmerkt dat ‘virologen minder pessimistisch lijken dan beleggers; het aantal nieuwe besmettingen neemt nu al twee weken langzaam af. Hoopgevend is bovendien dat het virus buiten de provincie Hubei, waar de uitbraak in december begon, nog nergens echt vaste voet aan de grond heeft gekregen. De uitbraak in Italië verandert daaraan weinig.’
Ik ben geen kenner op dit gebied, maar de ontwikkeling van nieuwe besmettingen lijkt me een heel belangrijke maatstaf. Waarop de opmerking over ‘geen vaste voet aan de grond’ precies is gebaseerd en of het juist is, weet ik niet. Maar het staat in de krant, dus zal wel waar wezen…
Ik herinner mij het SARS-virus. Een collega van mij schreef toen allerlei beschouwingen over de mogelijke economische effecten van een pandemie. We moesten het zelfs berekenen. Hel en verdoemenis was de strekking. Hij kreeg veel ruimte en aandacht, mensen leken ervan te smullen, van die paniekverhalen. Ze hebben mij nooit zo getrokken, de meeste dingen in het leven komen op hun pootjes terecht.
Economische krimp lijkt onvermijdelijk
Het lijdt geen twijfel dat de economie zal krimpen als je een deel ervan stil legt. En als je krimpende bedrijvigheid recessie noemt, dan lijkt een recessie heel waarschijnlijk, zeker in sommige landen die al weinig groei kenden. De recessievrees vertaalt zich direct in een oproep aan beleidsmakers om iets te doen. Lagere rente en stimuleren via de overheidsbegroting.
Nu ben ik er doorgaans voor om te proberen recessies te voorkomen of zo snel mogelijk te beëindigen. Ik ben niet van: ‘eens flink uitzieken is juist goed’. Recessies richten vervelende schade aan. Mensen verliezen hun baan, sommigen hun huis etc. Maar in dit geval ligt het genuanceerder.
Dit is geen ‘normale’ recessie, groeidynamiek niet ernstig beschadigd
We hebben hier te maken met een externe schok, een per definitie tijdelijke zelfs. Dat maakt de recessie fundamenteel anders dan een ‘normale’ recessie. De recessie van 2001, bijvoorbeeld, werd veroorzaakt door het imploderen van de tech-bubbel op de beurzen. De schade die aan vermogens werd aangericht, moest vervolgens hersteld worden. Dat is een langzaam proces dat de economie groeidynamiek ontneemt. De recessie van 2008/2009 kwam door de kredietcrisis. Er werd enorme schade aangericht in (en door) het financiële systeem. Reparatie van dat systeem zou zeker lang duren en langzaam en pijnlijk zijn en de groeidynamiek was voor langere tijd fors beschadigd. In die gevallen is actie van beleidsmakers zeer gewenst.
Maar de mogelijk aanstaande, of reeds begonnen recessie wordt niet veroorzaakt doordat er iets fundamenteels fout is in de economie. Natuurlijk wordt er door de verwevenheid van de economie schade aangericht aan gezonde onderdelen van de economie. Belangrijker is dat de relatief gezonde uitgangspositie van de economie het waarschijnlijk maakt dat het herstel snel zal optreden wanneer het Corona-virus is bedwongen en de paniek erover verdwenen is. Dat kan even duren, dat geef ik toe. Maar toch…
Als ik beleidsmaker was, zou ik enige ondersteuning via overheidsuitgaven overwegen. Maar dan wel heel gericht. Vooral in China is dat natuurlijk van belang. Het monetaire beleid in Europa lijkt mij bij uitstek ongeschikt, zeker om het preventief in te zetten. Monetaire verhoudingen zijn al zeer ruim.
Het is niet mijn taak commentaar te geven op dagelijkse koersbewegingen op aandelenmarkten. Toch even: de koersval van gisteren is misschien wel getriggered door de uitbraak van het virus in Italië, maar we moeten niet vergeten dat beurzen de laatste tijd fors waren opgelopen terwijl economische cijfers en bedrijfsnieuws niet zo positief waren. Een correctie was sowieso waarschijnlijk.
Geen paniek
Mijn devies is, laten we niet in paniek raken. Het kan best even duren, maar dat virus wordt op zeker moment bedwongen. De kennelijke daling van het aantal nieuwe besmettingen de laatste twee weken is bemoedigend. En de economie heeft voldoende dynamiek daarna weer snel te herstellen. Een gouden regel voor beleggers is: ‘raak nooit in paniek en als je toch in paniek raakt, zorg er dan voor dat je de eerste bent’. Het lijkt er na gisteren op dat je daar nu te laat mee bent.