Toen het aantal besmettingen met het coronavirus in Europa fors begon te stijgen, zijn aandelenmarkten onder grote druk gekomen. Koersverliezen van wel 10% in een week zijn uitzonderlijk. Economen zijn bezig gegaan hun groeiramingen te herzien, centrale bankiers zeggen dat ze desgewenst met maatregelen komen en de Fed heeft inmiddels de rente met een half procent verlaagd na een ingelaste vergadering.
Het is evident dat de situatie heel onzeker is. We hebben geen idee hoe het virus zich verder zal ontwikkelen. We hebben geen idee wat voor maatregelen overheden en bedrijven zullen nemen om het virus de kop in te drukken en de gevolgen te mitigeren. En we hebben geen idee hoe consumenten en bedrijven zullen reageren met hun bestedingen. Ik wens economen die er toch cijfertjes op willen of moeten plakken veel succes, maar veel acht zal ik er niet op slaan.
Het staat als en paal boven water dat het virus, of eigenlijk de reactie op het virus, significante economische schade berokkent. De Chinese economie is deels op slot gegaan. Een vijfde tot een kwart van alle industriële bedrijvigheid in de wereld vindt in China plaats, dus dan is het niet moeilijk te beweren dat de gedeeltelijke ‘lock down’ in China de totale productie in dat land en in de wereld doet krimpen. Via de ‘global supply chains’ heeft dat ook elders veel invloed. Maar hoeveel precies is gewoon niet te zeggen.
In een eerder commentaar betoogde ik dat bij dit soort scholen monetair beleid niet zo heel effectief is. Daar blijf ik bij. Onder economen is een discussie ontstaan of het hier nou gaat om een aanbodschol of een vraagschok. Die discussie is niet zo interessant. In eerste instantie is het uiteraard een aanbodschok, maar het kan niet anders dan dat het ook een vraagschok teweeg brengt. Consumenten en bedrijven zullen reageren in hun bestedingen. Bij een vraagschok is monetair beleid effectiever dan bij een aanbodschok. Maar gaan mensen die niet op reis willen uit angst voor het virus opeens wel op reis omdat de rente is verlaagd? Natuurlijk niet.
Toch zou ik een versoepeling van het monetaire beleid niet sterk veroordelen. Het lijkt een beetje een ‘no-regret’ optie te zijn. Nu de inflatie heel laag is, kan het niet heel veel kwaad een beetje monetair te stimuleren.
Toch is de stap van de Fed wel opmerkelijk. Vrijdag gaf de Fed voorzitter nog een verklaring uit waarin werd gezegd dat de Amerikaanse economie sterk is, maar dat het virus een toenemend neerwaarts risico vormt en de Fed ‘will use our tools and act as appropriate to support the economy’. In de persconferentie na het besluit de rente te verlagen afgelopen maandag werd terecht de vraag gesteld wat er tussen vrijdag en maandag nou veranderd was. Daar gaf Powell niet echt een overtuigend antwoord op. Hij sprak over de verdere verspreiding van het virus.
Verder gaf Powell toe dat monetair beleid in deze situatie niet ‘alle antwoorden’ heeft. Met monetair beleid doe je niets tegen het virus zelf en je kunt gebroken supply chains er ook niet mee repareren. Terecht gaf Powell aan dat monetaire verruiming wel kan helpen een verkrapping van financiële condities in de economie te bestrijden of te voorkomen en het monetair beleid kan een steun zijn voor vertrouwen. Daar heeft hij gelijk in.
De reactie van aandelenmarkten was op maandagavond toch niet bijster positief. Het is altijd moeilijk koersbewegingen op korte termijn te verklaren. Misschien betrof het hier een voorbeeld van ‘buy the rumour, sell the fact’. Maar het zou mij niet verbazen als marktparticipanten zo verrast waren door de nogal agressieve actie (deze was met 50bp fors en bovendien tussen normale vergaderingen door, waardoor de urgentie werd onderstreept) dat ze dachten dat de Fed misschien iets wist dat de markt niet weet. En dan vooral iets negatiefs wel te verstaan. Ik denk niet dat Fed iets negatiefs weet dat nog niet zichtbaar of voorspelbaar is voor anderen.
Natuurlijk werd Powell gevraagd of druk vanuit president Trump had meegespeeld. Hij zei van niet, wat kan hij anders? Maar de politieke druk speelt bij de Fed altijd enigszins een rol, al is het doorgaans op de achtergrond. Mij lijkt het dat de Fed vooral heeft willen voorkomen onder grote publieke druk van Trump te komen. Uiteraard werd Powell ook gevraagd wanneer de rente weer omhoog zal gaan, waarop hij antwoordde dat dat gebeurt als de omstandigheden dat rechtvaardigen. Maar dat is natuurlijk onzin. Het zou mij uitermate verbazen als de Fed de rente verhoogt voor de verkiezingen in november ongeacht hoe het met de economie verder gaat. Het betekent, denk ik, dat de Amerikaanse rente waarschijnlijk een heel poosje lager zal zijn dan de feitelijk omstandigheden en vooruitzichten rechtvaardigen.
Wat betekent dat nou voor de economie en voor financiële markten?
Het economisch nieuws zal voorlopig alleen maar slechter worden. En er zullen ongetwijfeld bedrijven omvallen en banen verloren gaan. Dat is vervelend, maar macro-economisch niet heel schokkend. Ik blijf echter bij mijn eerdere stellingname dat er feitelijk niet iets fundamenteel kapot is in de economie dat gerepareerd moet worden. In het verleden hebben dat soort reparaties het op de krimp volgende herstel vaak gedwarsboomd. Nu is de situatie anders. Tenzij er heel veel bedrijven en misschien zelfs banken omvallen, is de groeidynamiek niet fundamenteel aangetast. Verwacht daarom een wat economen V-vormig herstel noemen.
Aandelenmarkten kijken vooruit. Die liggen niet wakker van de vraag of de economie op korte termijn een paar tienden van een procent meer of minder krimpt. Aandelenmarkten kijken vooruit naar het herstel. Op het moment van schrijven staan beursindices ruim 10% onder hun hoogtepunt wat natuurlijk een interessant koopniveau kan zijn. En combineer dat met de these dat de Amerikaanse officiële rente waarschijnlijk een heel poosje lager zal zijn dan de feitelijk omstandigheden en vooruitzichten rechtvaardigen…