- Chinese groei onder druk, vooral door zwakke consumptie…
- …de productiekant blijft beter overeind
- VS en Europa kunnen zich ontkoppelen van China
- Amerikaanse groei is wel teruggevallen, maar hobbelt toch redelijk door
- Nederlandse werkloosheid iets opgelopen; binnenkort zonder NOW-steun
De mondiale conjunctuur verliest vaart, maar er zijn duidelijke verschillen tussen de blokken. Normaal gesproken is de internationale samenhang van de conjunctuur groot (afhankelijk van de structuur van de verschillende economieën) en af en toe bakkeleien economen over de vraag of er sprake zal zijn van ontkoppeling. Kan het ene blok zich ontworstelen aan de richting van de conjunctuur elders. Dit is wellicht zo’n moment. De Chinese economie verliest duidelijk vaart. Dat is belangrijk want China is al jaren de feitelijke groeimotor van de wereldeconomie. Treft ons en de VS hetzelfde lot?
De groei van de Chinese detailhandelsomzetten bedroeg in augustus 2,5% jaar-op-jaar. Dat was veel lager dan verwacht en ook veel lager dan de 8,5% van juli. De komst van de Deltavariant en de lockdownmaatregelen die de Chinese overheid in reactie heeft genomen hebben een forse tol geëist. Het eerste plaatje laat de ontwikkeling zien van de maandelijkse verandering van de detailhandelsomzetten. Uiteraard is dat een volatiele reeks en daarom heb ik een drie-maands voortschrijdend gemiddelde afgebeeld. Het is duidelijk dat al enkele maanden sprake is van terugvallende groei. Ik heb de schaal zo gekozen dat de ontwikkeling van de laatste maanden duidelijk is. Daardoor vallen de extremen van vorig jaar wel van de grafiek.
De particuliere consumptie maakt in China een iets minder groot deel van het BBP uit dan in ons soort landen, maar het blijft een belangrijke drijver van de groei.
Ook de productiekant van de Chinese economie verzwakt, maar duidelijk minder dan de consumptie. Het groeitempo van de industriële productie viel terug van 6,4% j-o-j in juli tot 5,3% in augustus. Dat verschil tussen de trend bij de consumptie en die bij de productie suggereert dat de terugval tenminste deels tijdelijk is, want is veroorzaakt door de Deltavariant.
Ik denk dat het verschil tussen de terugval in de groei bij de consumptie enerzijds en de productie anderzijds ook voor ons relevant is. Onze relatie met de Chinese economie loopt via de internationale handel. De Nederlandse export naar China is niet zo groot en eigenlijk loopt de belangrijkste invloed tussen Nederland en China via Duitsland. Onze Oosterburen exporteren veel machines naar China en de Nederlandse industrie is weer een belangrijke toeleverancier voor de Duitse. Dat in China de productiekant veel minder verzwakt dan de consumptie is daarom een voordeel. Het geeft ons en anderen een goede kans de potentieel negatieve effecten van de Chinese vertraging te ontlopen. Met andere woorden: hopelijk kunnen we een beetje ontkoppelen. Vanzelfsprekend is het wel zo dat iedereen in de wereld het gaat merken mocht de Chinese economie verder en langdurig vertragen.
Amerika ontkoppelt
De macrocijfers die deze week in de VS zijn gepubliceerd suggereren dat de Amerikaanse economie momenteel niet veel last heeft van de Chinese conjunctuurflauwte. Zo is de vertrouwensindex die de New York Fed samenstelt voor de verwerkende industrie in haar district gestegen van 18,3 in augustus naar 34,3 in september. De onderliggende componenten over orders en werkgelegenheid kleurden alle groen. Dat laatste was niet het geval voor de vergelijkbare index van de Fed in Philadelphia. Die steeg weliswaar van 9,4 in augustus tot 30,7 in september, maar de onderliggende data voor de orderpositie, de werkgelegenheid en de investeringsintenties daalden allemaal.
Het herstel op de Amerikaanse arbeidsmarkt zet door. In de laatste week waarover is gerapporteerd meldden zich nog wel 332.000 mensen voor een nieuwe werkloosheidsuitkering, een stijging ten opzichte van de 312.000 van een week eerder, maar het totale aantal werkloosheidsuitkeringen blijft dalen. Begin dit jaar werden er nog wekelijks 5,2 miljoen uitkeringen betaald, inmiddels is dat teruggelopen tot 2,7 miljoen. In de laatste week waarover cijfers zijn gerapporteerd daalde het aantal met 187.000.
Ook de consumptieve bestedingen hobbelen lekker door in de VS. In augustus namen de totale detailhandelsomzetten toe met 0,7% m-o-m, al daalden ze in juli nog met 1,8%. Deze cijfers zijn onderhevig aan diverse volatiele elementen die de interpretatie bemoeilijken. Daarom wordt vaak gekeken naar de ‘control group’ die geschoond is voor verstorende elementen. De verkopen van deze control group stegen in augustus met 2,5% m-o-m, na een daling van 1,9% in juli. De volgende grafiek toont de detailhandelsomzetten per maand (in dollars, geannualiseerd). Eerder dit jaar stegen die sterk door de cheques die de nieuwe regering iedereen stuurde. Het hoge niveau van de omzetten die daar het gevolg van was, kan niet helemaal worden volgehouden, maar de terugval is beperkt.
De productiekant in de VS herstelt ook verder. De productie in de verwerkende industrie was in augustus 1,5% hoger dan voor de pandemie en ruim 6% hoger dan in augustus 2020. Ook hier is geen sprake van een negatieve invloed van de Chinese vertraging.
Amerikaanse inflatie valt terug…iets
De Amerikaanse inflatie is in augustus iets gedaald: 5,3% j-o-j tegen 5,4% in juli. Dat past in het betoog van degenen die beweren dat de stijging van de inflatie tijdelijk is en zal terugvallen. De kerninflatie viel terug van 4,3% naar 4,0%. De maand-op-maand stijging was ook slechts 0,1% voor de kerninflatie. Toch lijkt mij het pleit bepaald nog niet beslecht. De Fed van Cleveland publiceert een inflatiereeks waarbij de 8% in prijs meest gestegen goederen en diensten niet meetellen. Ook de 8% in prijs minst gestegen goederen en diensten tellen niet mee. Zo wordt de invloed van extremen beperkt. Deze zogeheten 16%-trimmed CPI bedroeg in augustus 3,2% tegen 3,0% in juli.
Werkloosheid in Nederland neemt iets toe
De werkloosheid in ons land is in augustus voor het eerst in 12 maanden gestegen: 3,2% tegen 3,1% in juli. Officiële instanties voorspellen al een hele poos dat de werkloosheid zal stijgen of dat de daling van het werkloosheidspercentage zal stoppen. In augustus voorspelde het CPB nog een gemiddelde werkloosheid dit jaar van 3,4%. Om dat te realiseren zou de werkloosheid de komende maanden wat moeten oplopen. Dat lijkt ook waarschijnlijk nu de NOW-regeling wordt beëindigd.
De onderstaande grafiek toont tevens dat het aantal WW-uitkeringen blijft dalen. Daar zijn er nu 213.000 van, duidelijk minder dan de 240.000 van voor de pandemie begin vorig jaar. Uiteraard wordt het beeld hier ook vertekend door de NOW-regeling. Nu die wordt beëindigd ligt ook een stijging van het aantal WW-uitkeringen de komende maanden in de rede.
Per saldo
Per saldo zijn de ontwikkelingen in de mondiale economie positief. De Chinese conjunctuur verzwakt, maar dat lijkt vooral te liggen aan de Deltavariant. Hopelijk is het tijdelijk al moeten we de beleidsmakers goed in de gaten houden. Die lijken hun prioriteiten te hebben verschoven van het hoog houden van de groei naar inperken van de macht van grote bedrijven en een minder ongelijke inkomensverdeling.
Europa en de VS lijken zich grotendeels aan de Chinese groeivertraging te kunnen onttrekken. Vooral de Amerikaanse cijfers waren deze week behoorlijk geruststellend. Ook de inflatie begint er nu terug te vallen. Hoewel het pleit daarmee nog niet is beslecht over de vraag of de hogere inflatie snel verder terug zal vallen, is dit een geruststellende ontwikkeling voor de Fed en ook voor de financiële markten.
Tenslotte is de werkloosheid in ons land voor het eerst sinds een jaar opgelopen in augustus. Een verdere stijging ligt waarschijnlijk in het verschiet nu de diverse steunmaatregelen worden gestopt.