- Trump richt zijn pijlen opnieuw op Jay Powell
- Amerikaanse Philly Fed index maakt duikeling
- Analisten veel negatiever over Duitsland
- Chinese cijfers verrassend goed
- Bevriezing sociale huren zullen inflatiecijfer laten dalen
- Banengroei in ons land komt nagenoeg tot stilstand
- ECB verlaagt rente opnieuw
De wegen van president Trump blijven ondoorgrondelijk. Eerst kondigt hij krankzinnige invoerheffingen aan. Die zijn nog niet ingegaan of hij stelt ze 90 dagen uit en vervolgens verklaart hij deals met handelspartners te gaan doen. Of neem de positie van Fed-baas Powell. Die is in die rol oorspronkelijk door Trump benoemd in diens eerste regeerperiode. Powell werd door Biden herbenoemd. Al in zijn eerste periode als president verloor Trump het vertrouwen in Powell. Nu schijnt hij hem zo snel mogelijk te willen lozen. Dat is niet eenvoudig, want een Fed-voorzitter kan alleen worden ontslagen ‘for cause’. Ik ben geen jurist, maar begrijp dat dan wel sprake moet zijn van evident falen, fraude of andere heel serieuze misdragingen. Powell’s termijn als voorzitter loopt tot mei volgend jaar. Maar Trump heeft haast want hij ziet dat zijn beleid op korte termijn leidt tot een inzinking van de economie. Fors lagere rentestanden kunnen de economie wellicht een oppepper geven die maakt dat de economie weer duidelijk herstelt voordat volgend jaar november de ‘mid-term elections’ voor het Congres worden gehouden. Trump heeft ook al een nieuwe kandidaat klaar staan, oud Fed-bestuurder Kevin Warsh. Overigens kan de Fed de korte rente wel sturen, maar haar invloed op de kapitaalmarktrente is beperkt.
Het is de vraag wat Trump bereikt met de druk op Powell. Ten eerste lijkt het niet waarschijnlijk dat hij Powell op korte termijn kan lozen. Pogingen daartoe kunnen tot vertrouwensverlies leiden en daardoor tot een hogere kapitaalmarktrente. Dat is het laatste wat Trump wenst. Ten tweede is het de vraag of het beleid onder een andere Fed-voorzitter drastisch zal wijzigen. Het beleidscomité bestaat uit 12 personen die mogen stemmen. En ten derde dient gezegd dat Warsh in zijn eerste periode bij de Fed (2006-2011) juist tot de haviken behoorde. Ondertussen heb ik te doen met Powell, die zichtbaar lijdt onder de druk en de ophef.
Duikeling Philly Fed index
Het wordt steeds duidelijker welke invloed het idiote beleid van Trump heeft op de economie op korte termijn. Het consumentenvertrouwen is fors verzwakt en de inflatieverwachtingen van consumenten zijn fors opgelopen. Vorige week meldde ik ook al dat de vertrouwensindex van MKB-ondernemers de laatste twee maanden als een baksteen daalt. Deze week bleek ook de Philly Fed index een forse duikeling gemaakt te hebben. Die index meet het vertrouwen van ondernemers in het district van de Federal Reserve van Philadelphia. De index daalde van 12,5 in maart naar -26,4 in april. Economen kijken graag naar de beoordeling van de orderinstroom. Die sub-index kukelde van 8,7 in maart naar -34,2 in april, een uitzonderlijk scherpe daling. Nooit eerder daalde deze sub-index in een maand zo ver, afgezien van twee maanden in de pandemie. De reeks gaat terug tot 1968. Ik moet dan wel weer opmerken dat de vergelijkbare Empire State index, die ongeveer hetzelfde meet in het district van de New York Fed, in april juist iets opkrabbelde. En de arbeidsmarkt geeft vooralsnog geen krimp. In de meest recente week waarvoor cijfers beschikbaar zijn vroegen 215.000 mensen een werkloosheidsuitkering aan. Dat is een laag aantal.
Ook duikeling Duitse ZEW-index
Ook elders in de wereld hebben de strapatsen van Trump grote invloed op het sentiment. De ZEW-index voor Duitsland, die de verwachtingen van analisten in de Duitse economie meet, implodeerde zo ongeveer in april. De index kwam uit op -14,0. In maart was het nog 51,6. Als Trump rechtsomkeert maakt, kan zo’n index natuurlijk ook weer even snel opveren. En mogelijkerwijs hebben de politieke ontwikkelingen in Duitsland ook een negatieve invloed gehad op het vertrouwen van analisten, want de begrotingsplannen van de regering Merz stellen teleur.
Chinese cijfers overtreffen de verwachtingen juist
Hoe anders zijn de laatste Chinese cijfers. Natuurlijk bekijk ik die met een zekere argwaan, maar de economische groei in het eerste kwartaal viel met 5,4% jaar-op-jaar en 1,2% kwartaal-op-kwartaal bepaald niet tegen. De Chinese export deed het in maart opvallend goed. De exportwaarde lag in maart liefst 12,4% hoger dan een jaar eerder (+2,3% in februari). Het ligt voor de hand te veronderstellen dat het hier gaat om een tijdelijke ontwikkeling doordat bedrijven in maart hebben geprobeerd de invoerheffingen van Trump voor te zijn. Ook kunnen basiseffecten een rol hebben gespeeld. Vorig jaar maart was een zwakke maand.
Toch lag de waarde van de export naar de VS in maart slechts 4,5% hoger dan een jaar eerder. Overigens schijnt de export naar de VS sinds de inwerkingtreding van de Amerikaanse invoerheffingen compleet te zijn stilgevallen. Nou, dat zullen we dan over een maand in de april-cijfers moeten zien.
De groei van de Chinese industriële productie versnelde in maart eveneens: 7,7% j-o-j (het hoogste cijfer sinds juni 2021), tegen 5,9% in februari. Ook dit kan natuurlijk te maken hebben met het willen voor zijn van de Amerikaanse heffingen. Er zijn wel twee belangrijke opmerkingen over het Chinese economische beleid te maken. Ten eerste is de urgentie onder de beleidsmakers door het beleid van Trump gestegen en voeren zij een duidelijker stimulerend beleid. Mogelijk nog belangrijker is dat president Xi in februari weer een soort vrede heeft gesloten met grote bedrijven. Een paar jaar geleden had hij die in de ban gedaan nadat Jack Ma, de oprichter van Alibaba kritiek op het beleid had geuit. Maar kennelijk beseft de president dat mensen als Ma hem goed van pas kunnen komen gegeven de economische uitdagingen waar het land voor staat.
Nederlandse arbeidsmarkt verzwakt, bevriezing huren zal inflatie fors drukken
Bij ons is de werkloosheid opgelopen van 3,8% in februari naar 3,9% in maart. Dat is natuurlijk nog altijd een laag niveau en de arbeidsmarkt blijft onverminderd krap. Dat leidt ook tot onverminderd hoge loonstijgingen. De AWVN rapporteerde deze week dat in de cao’s die in maart zijn afgesloten een gemiddelde cao-loonstijging zit van 4,3% op 12-maandsbasis. Gelet op de teleurstellende ontwikkeling van de arbeidsproductiviteit is zo’n cijfer onverenigbaar met een inflatie van 2% tenzij winstmarges een knauw krijgen.
Zoals bekend ligt onze inflatie met 3,7% in maart een stuk hoger dan de 2,2% van de eurozone. Dat gat zal in de loop van het jaar fors dalen. Vorig jaar dreef de forse stijging van de tabaksaccijns de inflatie met zo’n 0,5 procentpunt op. Die accijns is dit jaar onveranderd gebleven. De huurstijging vorig jaar droeg zelfs ongeveer een vol procentpunt bij aan de inflatie. Deze week besloot het kabinet de huren in de sociale sector voor twee jaar te bevriezen. Dat viel de woningcorporaties rauw op hun dak en ze reageerden furieus. De investeringsruimte van de corporaties wordt behoorlijk beperkt, waardoor er wellicht minder gebouwd kan worden. Wel zal de inflatie vanaf juli een behoorlijke duw naar beneden ondervinden al is niet duidelijk met hoeveel de huren in de vrije sector dit jaar stijgen. Maar de sociale huursector is zo’n vier keer groter dan de vrije sector. Dus reken er maar op dat die bevriezing van de sociale huren de inflatie met zo’n 0,8% of misschien nog iets meer zal drukken vanaf juli. Dat zal dan ook de kosten voor de overheid verminderen die voortvloeien uit de indexaties van diverse uitkeringen.
In de rapportage van het CBS over de arbeidsmarkt kwam ik overigens nog wat cijfers tegen die ik specifiek wil noemen. De werkloosheid nam in de eerste drie maanden van het jaar met gemiddeld 7.000 per maand toe. Dat kwam vooral doordat meer mensen zich op de arbeidsmarkt meldden, een trend die we al langer zien. Maar het cijfer waar ik speciale aandacht aan wil geven is de groei van het aantal banen. In de eerste drie maanden steeg dat gemiddeld met 1.000 per maand. Dat klinkt best wel oké, maar in februari was dat nog 6.000 en in januari zelfs 15.000. Het lijkt er dus op dat de banencreatie in hoog tempo terugvalt. Omdat de cijfers maandgemiddelden zijn over periodes van drie maanden zijn we per maand wellicht al omgeslagen van groei naar krimp. Dat zou consistent zijn met het bericht waarmee het UWV deze week kwam. Die organisatie meldde een duidelijke toename in de aanvragen voor massa-ontslagen. Onze arbeidsmarkt blijft uiteraard krap, maar een verlies van banen is toch geen gunstige ontwikkeling.
ECB verlaagt de rente opnieuw
De ECB heeft de rente opnieuw verlaagd. Het was de zevende verlaging op rij. Een poosje geleden leek het erop dat de haviken in het bestuur wat meer te zeggen kregen en dat een rentepauze wellicht nabij was. Dat bleek onjuist. Als de invoerheffingen van Trump uiteindelijk doorgaan, zal dat de economische groei drukken en de inflatie juist omhoogduwen. In principe vormt dat voor een centrale bank een dilemma. De ECB maakte echter duidelijk dat voor hen het groei-effect zwaarder weegt dan het inflatie-effect. De reden is dat zwakke of zelfs negatieve groei de inflatie uiteindelijk zal drukken. Ik denk dat dat klopt. In het verleden heb ik wel eens goed gekeken naar periodes van stagflatie. Mijn conclusie was dat zulke periodes niet lang duren omdat de stagnatie de inflatie al vrij snel drukt. Wel zal de centrale bank de inflatieverwachtingen goed in de gaten houden. Als die oplopen neemt het risico toe dat de in principe eenmalige invloed van importheffingen op de inflatie toch leidt tot een langer en hardnekkig proces van inflatie.
Samenvattend
Het is een wonderlijke wereld. Het erratische beleid van Trump vergroot de onzekerheden. Allerlei vertrouwensindicatoren duiden op een behoorlijke conjuncturele verzwakking op korte termijn. De hardere cijfers suggereren dat het met de conjunctuur in de VS vooralsnog best oké is, maar die vertrouwensindicatoren hebben een verdienstelijke track record als voorspellers op de korte termijn.
Ook in Europa ondervinden vertrouwensindicatoren de negatieve invloed van Trump. In China zijn de laatste macro-cijfers juist positief al is niet duidelijk of dat komt doordat bedrijven nog geprobeerd hebben om de Amerikaanse importheffingen voor te zijn of dat de goede cijfers zijn te danken aan het economische beleid.
In ons eigen land worden de sociale huren dit jaar bevroren. Dat is een dreun voor de corporaties en zal het realiseren van de bouwambities ernstig bemoeilijken. Maar voor de inflatie is het gunstig, want de huurverhoging vorig jaar duwde de inflatie toen met ca. 1% omhoog.
Het wordt zaak de ontwikkelingen op onze arbeidsmarkt nauwlettend te volgen. Die blijft vooralsnog krap, maar de groei van het aantal werkenden is in maart nagenoeg stilgevallen. Staan we aan de vooravond van een verlies aan banen?