- President Trump slaagt er ondanks verwoede pogingen niet in Joe Biden omver te blazen
- Coronabesmettingen lopen op en rioolwater bevestigt: virus is in opmars…
- …maar rioolwater bevat momenteel nog geen derde van het aantal virusdeeltjes dat in april werd gemeten
- We zouden moeten leren van Duitsland
- Chinees herstel zet door en Koreaanse export lijkt eindelijk te profiteren
- Europees herstel gaat door in gematigd tempo maar eurozone inflatie zakt verder weg
- Verbetering Amerikaanse arbeidsmarkt zwakt af door banenverlies in het onderwijs
Afgelopen week vond het eerste verkiezingsdebat tussen president Donald Trump en Joe Biden plaats. Het was een weinig verheffend spektakel waarin vooral de president zijn tegenstrever bij voortduring in de rede viel. De moderator had grote moeite de president in het gareel te houden. Eigenlijk lukte dat gewoon niet. Als er nou ergens de opmerking ‘doe ‘ns normaal, man’ past, dat was het hier wel.
Afgaande op de activiteit op Twitter concludeer ik dat weinig mensen hun mening over beiden hebben veranderd. Het leek mij evident dat Trump zich slechter aan de afgesproken regels hield dan Biden, maar daar wilden zijn aanhangers niets van weten volgens hun tweets.
Voor mij was de belangrijkste conclusie dat Biden zich niet omver liet blazen. Hij heeft geen geweldige reputatie als ‘debater’ en kan kennelijk soms behoorlijk het spoor bijster raken in debatten. Daarvan was nu geen sprake. Per saldo denk ik dat Biden meer te verliezen heeft bij deze debatten dan hij kan winnen. Doordat hij de schade heeft beperkt, of misschien zelfs helemaal geen schade heeft geleden in het eerste debat, denk ik dat je hem als winnaar van het debat kunt aanwijzen.
We zullen zien hoe het verder gaat en of het wel verder gaat nu president Trump en zijn vrouw positief getest zijn voor het coronavirus. Mensen van in de 70 hebben ca 8% kans te bezwijken aan het virus. Ik vroeg mijn vrouw vanochtend of ze dacht dat Trump nu misschien kan rekenen op een ‘sympathy vote’ van de kiezer. Ze dacht van niet, maar ze dacht dat Mike Pence die misschien wel zou krijgen, mocht de president voor de verkiezingen overlijden.
Waarom kijken we niet naar Duitsland?
Het aantal coronabesmettingen in ons land is de laatste weken fors opgelopen. De regering heeft diverse restricties daarom aangescherpt. Voor een econoom die de conjunctuur op korte termijn volgt, wat ik in deze wekelijkse bijdragen doe, is dat zeer relevant want ‘where the virus goes, the economy goes’.
Ik probeer niet alleen naar de berichtgeving te luisteren, maar ook naar de beschikbare cijfers te kijken. Daar heb ik al diverse malen over geschreven. Ja, het is waar, het aantal nieuwe besmettingen is opgelopen en is nu meer dan twee keer zo hoog als begin april. Maar dat is waarschijnlijk appels met peren vergelijken omdat er nu meer getest wordt. Het aantal doden, ziekenhuisopnames en IC-opnames stijgt de laatste weken ook, maar ligt zeer ruim onder de pieken van begin april. Die vergelijking gaat wellicht ook mank omdat nu meer jonge mensen besmet raken en die komen minder snel in het ziekenhuis. Overigens krijg ik de indruk dat de verhalen die ik hoor van mensen die in ziekenhuizen werken toch wat alarmerender zijn dan de formele cijfers suggereren.
Nog altijd vind ik de cijfers van het rioolwateronderzoek interessant. Het RIVM publiceert die op hun corona-dashboard. Het aantal virusdeeltjes in een milliliter rioolwater was begin april 1430, zakte naar onder 20 in juli, maar is inmiddels opgelopen tot 456. Mijn conclusie is dat het virus weer in opmars is en dat we voorzichtig moeten zijn en ons zo goed mogelijk aan de richtlijnen voor gedrag moeten houden. Wat mij wel verbaast is dat er nu pas echt serieus naar ventilatie in scholen wordt gekeken. Een oproep daartoe is van diverse kanten al maanden eerder gedaan.
Virusdeeltjes per milliliter rioolwater
Wat mij ook verbaast is hoe onze getallen verschillen van die van Duitsland en waarom we kennelijk niet proberen daar lessen uit te trekken. Het aantal besmettingen in Duitsland loopt ook op, maar lang niet zo sterk als bij ons. Het aantal geregistreerde corona-doden loopt in Duitsland op dit moment helemaal niet op. Wat doen zij beter dan wij en waarom volgen we het Duitse voorbeeld niet?
China blijft cruciaal voor de mondiale conjunctuur
China is al jaren de belangrijkste groeimotor van de mondiale economie. Eerder rapporteerde ik al over het opmerkelijke herstel daar. Dat lijkt zich in september te hebben voorgezet. Het ondernemersvertrouwen zoals gemeten door het statistisch bureau van de centrale bank is in september verder gestegen. De sub-index voor de industrie steeg van 51,0 in augustus naar 51,5, die voor de dienstensector ging van 55,2 naar 55,9. De samengestelde index (zie grafiek) bereikte met 55,1 (van 54,5 in augustus) de hoogste stand in jaren.
Ik heb mij de afgelopen tijd wel wat verbaasd over het feit dat andere landen in de regio die toch sterke economische banden met China onderhouden kennelijk nog weinig profiteren van het Chinese herstel. Misschien begint dat te veranderen. De voorlopige exportcijfers van Korea over september waren bemoedigend. De waarde van de export lag 7,7% hoger dan een jaar eerder, het beste cijfer sinds oktober 2018.
Herstel eurozone zet door in bescheiden tempo
De toonaangevende ‘Economic Sentiment’ index die het vertrouwen van ondernemers in diverse sectoren evenals dat van consumenten meet, en die de Europese Commissie maandelijks samenstelt voor de eurozone steeg verder in september: 91,1 versus 87,5 in augustus. In het persbericht werd gemeld dat ca. 70% van de verliezen door de coronacrisis inmiddels zijn ingelopen. Dat klopt ook wel afgaande op de grafiek hieronder. Wat mij aan de cijfers nog het meest opviel, was dat de reeks voor de dienstensector verbeterde van -17,2 in augustus naar -11,1 in september terwijl andere indicatoren van het producentenvertrouwen juist een verzwakking in september hadden geregistreerd in de dienstensector. We moeten afwachten hoe dat verder gaat.
Dat de Zuidelijke landen van de eurozone zwaarder zijn getroffen door de coronacrisis dan die in het Noorden wisten we al. Spanje rapporteerde deze week dat 5,4 miljoen toeristen het land bezochten in augustus. Dat waren er meer dan 16 miljoen vorig jaar augustus. Over de eerste acht maanden van het jaar daalde het aantal toeristen met meer dan 67%. Een zeer gevoelig verlies aan inkomsten.
Eurozone inflatie zakt verder onder nul
De inflatie in de eurozone is volgens voorlopige cijfers in september dieper in de rode cijfers gezakt: -0,3% jaar-op-jaar, tegen -0,2% in augustus. Zonder voedsel, energie, alcohol en tabak zakte de inflatie van +0,4% in augustus naar +0,2%. De disinflatorie krachten manifesteerden zich over een breed front. Het tempo van prijsstijging voor diensten daalde van 0,7% naar 0,5% dat voor ‘non-energy industrial goods’ van -0,1% tot -0,3%. Van de 18 landen waarvan Eurostat voorlopige cijfers publiceerde, boekten 11 een negatief jaar-op-jaar cijfer. Griekenland had met -2,3% het meest negatieve percentage, Slowakije met +1,5% het hoogste. De cijfers bevestigen wat ik al maanden betoog, namelijk dat deflatierisico’s vooralsnog aanmerkelijk groter zijn dan inflatierisico’s. Of de ECB hier veel tegen kan ondernemen, vraag ik mij af. Dat betekent geenszins dat ze geen actie zullen nemen. Integendeel waarschijnlijk.
Het CBS meldde deze week dat er in ons land 63 bedrijven failliet zijn gegaan in week 39. Dat was het hoogste aantal in twee-en-een-halve maand. Nu zijn deze cijfers heel volatiel en een weekcijfer zegt niet veel. Tot dusver zijn er dit jaar minder bedrijven failliet gegaan dan vorig jaar. Dat is wel gek en betekent waarschijnlijk dat de overheidssteun bedrijven overeind houdt die zonder de crisis om waren gevallen. Het lage aantal faillissementen is niet houdbaar en het meest recente cijfer suggereert misschien dat de te verwachten stijging is begonnen. Ik denk dat een golf faillissementen verder neerwaartse druk op de inflatie zal hebben. Immers, er komen productiemiddelen te koop tegen liquidatieprijzen. De nieuwe eigenaren kunnen daarmee goedkoper produceren.
Daling Amerikaanse werkloosheid zwakt af in september, vooral door banenverlies in het onderwijs
De werkloosheid is in de VS gedaald naar 7,9% in september, van 8,4% in augustus en een piek van 14,7% in april. De terugkeer van de banen zwakte wel behoorlijk af. In september kwamen er 661.000 banen bij na 1,5 miljoen in augustus. Het septembercijfer was slechter dan verwacht. Daarvoor was vooral de overheidssector verantwoordelijk. In augustus was daar nog een toename geweest van 467.000 banen, maar in september gingen er per saldo 216.000 overheidsbanen verloren. Vooral in het onderwijs op het niveau van de staten en de lokale overheden vielen klappen: een verlies van 280.000 banen. Dat is een teken dat de staten en de lagere overheden de tering naar de nering zetten.
De grafiek laat mooi het verschil in aanpak van de crisis zien tussen de eurozone en de VS. In de eurozone hebben overheden geprobeerd banen te beschermen. Dat is tot nog toe goed gelukt. De werkloosheid is opgelopen van 7,3% in februari tot 8,1% in augustus. De Amerikaanse overheid heeft ervoor gekozen om niet banen maar inkomens te beschermen. Criteria om in aanmerking te komen voor een uitkering zijn verruimd en de uitkeringen zijn tijdelijk verhoogd. Inmiddels is die verhoging afgelopen en het wachten is op nieuwe steunmaatregelen. Hoe dan ook, in de VS is de werkloosheid eerst fors opgelopen en komt deze nu naar beneden.
De Amerikaanse aanpak veroorzaakt natuurlijk meer pijn op korte termijn, maar zal uiteindelijk minder zombiebedrijven opleveren op de wat langere termijn waardoor de economische dynamiek waarschijnlijk beter behouden blijft.
