- Industrie onder druk
- Helpende hand China nog niet zichtbaar in Duitse cijfers
- Voedselprijsinflatie daalt (eindelijk)
- Amerikaanse conjunctuur koelt verder af
- Stoelriemen vast: discussie Amerikaans schuldenplafond nadert climax
Het gaat niet lekker met onze industrie en ook niet met die in Duitsland. De productie in de verwerkende industrie in ons land is in maart met 2,0% gedaald ten opzichte van februari en met 4,0% ten opzichte van maart 2022. Het was de derde maand op rij met een daling ten opzichte van een jaar eerder. In de chemie en de rubber- en kunststofindustrie nam de productie wel iets toe ten opzichte van februari. Dat mag je ook verwachten in deze energie-intensieve sectoren nu de energieprijzen fors zijn gedaald. Toch lag het productieniveau in de chemie nog wel 17,6% (!) lager dan een jaar eerder en in de rubber- en kunststofindustrie 9,5%.
De machine-industrie was vorig jaar de ‘star performer’, maar tot en met maart is de productie er al vijf maanden op rij gedaald en daalde de productie in maart tot 6,4% beneden het peil van een jaar eerder.
Ook in Duitsland daalde de productie in de verwerkende industrie in maart ten opzichte van februari: -3,4%. Jaar-op-jaar was er in Duitsland wel sprake van een stijging: +1,8%. Opvallend was dat de productie in energie-intensieve sectoren in Duitsland in maart daalde ten opzichte van februari: -3,3%. Ten opzichte van een jaar eerder lag het productieniveau in die sectoren 13,0% lager.
Het aanzienlijke gat dat de laatste jaren is ontstaan tussen de productievolumes in Duitsland en Nederland wordt momenteel snel een stuk kleiner, zoals de eerste grafiek laat zien.
De Duitse industrie heeft duidelijk last van de zwakte van de Chinese economie. China is de belangrijkste handelspartner van Duitsland. In het eerste kwartaal lag de waarde van de handel met China 10,5% lager dan in het eerste kwartaal in 2022. De handelscijfers van China zelf geven een gemengd beeld. In april overtrof de export de verwachtingen, maar de importwaarde stelde teleur. Die was 7,9% lager dan in april 2022. Dat belooft voorlopig nog weinig goeds voor de Duitse industrie.
Hoera: de voedselprijsinflatie daalt (eindelijk)
Vorige week had het CBS al de ‘snelle raming’ van de inflatie over april gepubliceerd. Die is opgelopen van 4,4% j-o-j in maart tot 5,2% in april. Deze week volgden de definitieve cijfers en alle details. Het goede nieuws is dat het stijgingstempo van de voedselprijzen eindelijk wat afnam. Deze kwam uit op 15,9% jaar-op-jaar tegen 18,4% in februari en maart. De matiging van de voedselinflatie is ongetwijfeld het vertraagde gevolg van de daling van de energieprijzen. Ik verwacht een verdere daling van de voedselprijsinflatie.
Een matiging van de voedselprijsinflatie is in de VS al enige tijd gaande. Daar daalde de totale inflatie overigens een heel klein beetje: van 5,0% in maart naar 4,9% in april. De kerninflatie daalde ook een tiende: 5,5% tegen 5,6% in maart. Een belangrijk deel van de Amerikaanse inflatie wordt gedreven door huren. Die maken ruim een derde uit van het mandje en iets meer dan 43% van het mandje van de kerninflatie. De huren waren in april 8,1% hoger dan een jaar eerder, hetzelfde als in maart. Huren volgen de huizenprijzen in de VS, zij het met een forse vertraging. Aangezien de huizenprijzen al een poos dalen, mag worden verwacht dat het tempo van de huurstijging binnen afzienbare tijd ook gaat dalen, dat is ‘baked in the cake’. De obligatiemarkt reageerde erg positief op de cijfers omdat de inflatie los van de huren heel gematigd was.
Bij ons zal de inflatie (jaar-op-jaar) de komende twee maanden waarschijnlijk verder oplopen. Dat heeft alles te maken met het feit dat de prijzen in mei en juni 2022 per saldo daalden in absolute zin. Die vallen successievelijk uit de berekeningen, waardoor een zogenoemd basiseffect de inflatie naar boven zal duwen tenzij de prijzen het patroon van vorig jaar volgen, maar dat lijkt me hoogst onwaarschijnlijk. In de VS gaat het omgekeerde gebeuren. Daar stegen de prijzen in mei en juni vorig jaar juist fors, zodat het basiseffect daar de inflatiecijfers de komende maanden zal drukken.
Lagere inflatiecijfers zullen de Fed waarschijnlijk doen besluiten de rente bij hun beleidsvergadering in juni ongemoeid te laten, na tien opeenvolgende verhogingen. Ook diverse conjunctuurindicatoren kunnen ertoe bijdragen dat de Fed zal besluiten de rente niet verder te verhogen. Er is immers sprake van een best wel duidelijke conjuncturele verzwakking. Zo is het aantal aanvragen voor werkloosheidsuitkeringen in de meest recente week opgelopen tot 264.000. Zo’n cijfer was al zo’n anderhalf jaar niet gezien.
Kredietschaarste dreigt ook in de VS
Net als in de eurozone scherpen Amerikaanse banken hun kredietvoorwaarden aan. Dit kan uitmonden in kredietschaarste wat een behoorlijke domper op de conjunctuur zal zetten. Het volgende plaatje is gebaseerd op de enquête die de Fed elk kwartaal uitvoert onder de banken. Een waarneming boven nul betekent dat meer banken zeggen de kredietvoorwaarden aan te scherpen dan er banken zijn die de kredietvoorwaarden versoepelen. Het huidige niveau van deze reeks viel in het verleden steevast samen met een recessie.
Alsof striktere kredietvoorwaarden bij banken nog niet genoeg zijn, nemen de investeringsplannen van ondernemingen ook af. De volgende grafiek toont de investeringsintenties van MKB-bedrijven. Die dalen al sinds oktober 2021. Evenmin een goed teken voor de conjuncturele vooruitzichten.
Discussie schuldenplafond VS nadert climax
Het moment waarop de Amerikaanse overheid niet meer aan alle betalingsverplichtingen kan voldoen, komt rap naderbij. Wellicht dat een tijdelijke oplossing wordt gevonden waarmee een paar maanden uitstel van executie kan worden gevonden. Maar het is duidelijk een heel moeizaam proces waarbij Democraten en Republikeinen elkaar geen millimeter ruimte gunnen en hopen dat de andere partij electorale averij oploopt als het eindigt in chaos.
De Democraten willen hun overigens al aangenomen begroting uitvoeren, maar de Republikeinen eisen bezuinigingen. Anders zijn ze niet bereid het schuldenplafond te verhogen. Het is een soort chantage, die overigens wel vaker voorkomt in de Amerikaanse politiek.
Er tekent zich momenteel trouwens een opmerkelijke ontwikkeling af bij de overheidsfinanciën in de VS. Het federale tekort is sinds medio vorig jaar in rap tempo toegenomen zoals de volgende grafiek laat zien. Het tekort beloopt inmiddels ca. 7,5% BBP. Dat liegt er niet om.
Het laatste plaatje laat zien waardoor dat stijgende tekort wordt veroorzaakt. De uitgaven nemen sterk toe terwijl de inkomsten juist dalen. Dat is natuurlijk geen houdbare trend.
Afsluitend
Ik maak mij zorgen over de ontwikkeling in de Nederlandse industrie. De productie daalt al een poosje. In energie-intensieve sectoren neemt de productie weliswaar toe nu de energieprijzen fors zijn gedaald, maar het houdt allemaal bepaald niet over. De ‘star performer’ van 2022, de machine-industrie, laat inmiddels ook een rij minnen zien.
Het Chinese economische herstel verloopt nog allerminst soepel. Duitse handelscijfers laten zien dat onze oosterburen vooralsnog dan ook nog weinig merken van Chinees economisch herstel.
Onze inflatie is in april wat opgelopen nadat ze maandenlang juist was gedaald. De kans is groot dat de inflatie de komende twee maanden verder stijgt, al ligt dat in belangrijke mate aan basiseffecten. In de VS is het omgekeerd. Daar daalde inflatie in april, zij het licht. De komende maanden zal de inflatie daar juist verder dalen vanwege basiseffecten. Wanneer het stijgingstempo van de huren afneemt, zal de inflatie behoorlijk verder kunnen dalen. Dat zit er naar mijn idee aan te komen. De obligatiemarkt zal het verwelkomen en de Fed zal voorlopig pas op de plaats maken.
De Amerikaanse conjunctuur verzwakt in mijn optiek. De arbeidsmarkt wordt geleidelijk minder krap, de banken worden steeds minder scheutig met krediet en de bereidheid van bedrijven om te investeren neemt af.
De discussie over het Amerikaanse schuldenplafond nadert een climax nu de bodem van de schatkist in zicht komt. Dat kan nog een heel spektakel worden. Ondertussen verslechteren de Amerikaanse overheidsfinanciën in hoog tempo. Het begrotingstekort beloopt inmiddels weer 7,5% BBP. Ik lijk wel de enige die ernaar kijkt en zich zorgen maakt. Ben ik nou gek of zijn jullie allemaal gek?