Mijn laatste column op sites bij de FDMG heeft een aantal onverwachte reacties opgeleverd. In de column betoog ik dat het voor banken momenteel wel heel erg gemakkelijk geld verdienen is. De ECB heeft een grote hoeveelheid overliquiditeit gecreëerd die neerslaat in deposito’s die de banken bij de ECB aanhouden en waarover ze momenteel 4% rente krijgen.
Van oud-collega’s krijg ik afkeurende, of nuancerende reacties op de column. Ze wijzen erop dat de ‘return on equity’ van banken bepaald niet overdreven hoog is. En dat is ook zo. Verder herinneren ze mij eraan dat de jarenlang negatieve rente van de ECB de banken bakken met geld heeft gekost. En dat is ook zo.
Ik kan goed omgaan met dat soort reacties. Van iemand die wel eens vaker commentaar stuurt, kreeg ik een mail en daar stond deze zin in:
“nu moet je wel opletten …., als jij nu ook al je laat wegzinken in (…) woke, dan staat de wereld er wel slecht voor :)”
Het is evident vriendschappelijk wellicht zelfs grappig bedoeld en ik vind zo’n reactie ook prima, maar het zet mij wel aan het denken. Een grapje met een kern van waarheid kan pijnlijk zijn. Ervan beschuldigd te worden dat ik ‘woke’ ben, treft mij diep in mijn ziel. Ik gruwel van woke. Ik wil niet woke zijn. Maar de klant heeft altijd gelijk, in dit geval deze lezer van mijn stukjes. Als hij vindt dat het erop lijkt dat ik woke ben geworden, moet ik dat ter harte nemen. Ik heb daarom nog eens nagedacht over de hele casus van het gemakkelijk geld verdienen door de banken. Maak ik mij met die column schuldig aan (ongegrond) bank bashen?
Ik kom tot de conclusie dat de depositofaciliteit momenteel wordt gebruikt op een manier die niet voorzien is bij de ontwikkeling van de instrumenten van de ECB. Traditioneel was er een door de centrale bank geïnitieerd tekort op de geldmarkt. Daardoor moesten de banken bij voortduring gebruik maken van de reguliere liquiditeitsfaciliteit, de Main Refinancing Operations, waar de zogeheten Refi Rate voor in rekening werd gebracht (staat nu op 4,5%). Als banken een verkeerde inschatting hadden gemaakt konden – en kunnen – ze voor een extra beroep of voor het uitzetten van onnodige liquiditeit op de geldmarkt terecht. Als de geldmarkt geen soelaas biedt, kunnen banken meer liquiditeit krijgen van de ECB onder de Marginal Lending Facility. De Marginal Lending Rate die daarvoor wordt gerekend ligt uiteraard boven de Refi (want is een soort strafrente) en is nu 4,75%. Als banken een teveel aan liquiditeit hebben en die niet op de geldmarkt kunnen uitzetten is de depositofaciliteit van de ECB beschikbaar. Daarop krijgen de banken een rente (de Deposit Rate) die uiteraard lager is dan de Refi, nu dus 4,0%.
Die depositofaciliteit was dus eigenlijk bedoeld voor relatief geringe en incidentele liquiditeitsoverschotten en eigenlijk was de rente een soort straf, want je kon ervan uitgaan dat banken eerst tegen een hogere rente, namelijk de Refi, hadden geleend van de ECB.
Maar nu zijn de liquiditeitsoverschotten groot en structureel. Dat is een heel andere situatie. Het is daarom de vraag of de depositofaciliteit gebruikt moet worden zoals die nu wordt gebruikt. Het lijkt mij niet.