- Weer meer dan zes miljoen banen weg in de VS in een week tijd
- Eurogroep bereikt akkoord na weinig verheffende debatten
- Bank of England zet stap richting monetaire financiering overheidstekorten
- Grote zorgen over opkomende landen
De mondiale economie is nog steeds in gedeeltelijke lockdown. Duidelijk zicht op de economische schade hebben we eigenlijk niet, anders dan dat dit de meest abrupte en diepste recessie ooit is. Maar hoe diep precies is moeilijk te zeggen. Het doet er ook niet toe. De vraag is hoe het herstel eruit zal zien. Zal dat vlotjes gaan of is er ondanks het zeer doortastende beleid toch sprake van veel onherstelbare schade? Ik heb daar op dit moment nog geen nadrukkelijke visie op.
Veel economische cijfers van deze week hadden nog betrekking op februari. Die zagen er redelijk uit. Maar dat zegt niet veel. Al weken schrijf ik over de wekelijkse aanvragen voor werkloosheidsuitkeringen in de VS aangezien die cijfers erg up to date zijn. In de meest recente week waarover cijfers beschikbaar zijn, die tot 4 april, vroegen 6,6 miljoen mensen een werkloosheidsuitkering aan. Dat brengt het totaal van de laatste drie weken op 15,8 miljoen. Dat is 10% van de totale werkgelegenheid in de VS. Het is nauwelijks te bevatten. Ook waren er deze week voorlopige cijfers over het Amerikaanse consumentenvertrouwen in maart volgens de maatstaf van de universiteit van Michigan. De index daalde van 89.1 in februari tot 71,0 in maart, een ongekend forse duikeling. Dat lag vooral aan de inschatting van de huidige situatie waar de index daalde van 103,7 tot 72,4. De index van de verwachtingen daalde ‘slechts’ van 79,7 tot 70,0.
In Europa zijn de economische cijfers die dagelijks worden gerapporteerd wat minder up to date, maar wat bechikbaar is, laat hetzelfde negatieve beeld zien. Het ondernemersvertrouwen in de bouw (construction PMI) in Italië, bijvoorbeeld, daalde in maart tot 15,9, na 50,2 in februari. De sector is stilgevallen. Ook in het VK daalde deze index in maart zij het veel minder diep dan in Italië omdat het VK veel minder ‘op slot’ zit dan Italië: 39,3, na 52,6 in februari. Britse autoverkopen waren in maart ruim 44% lager dan een jaar eerder. In februari bedroeg de daling ‘slechts’ 2,9%. De komende weken en maanden gaan meer zicht bieden over de ineenstorting van de bedrijvigheid. Maar de grote vraag zal zijn hoe makkelijk de economie zich herstelt wanneer het virus voldoende is teruggedrongen om de lockdowns ongedaan te maken. Dat hangt af van hoe lang het duurt voor het zover is en van de effectiviteit van de maatregelen om inkomens, banen en bedrijven te ondersteunen.
Eurogroep bereikt akkoord
De Europese ministers van Financiën, verenigd in de Eurogroep zijn het gisteren na lange en moeizame onderhandelingen eens geworden over maatregelen op Europees niveau. Iedereen heeft deze discussie in de media kunnen volgen. Nederland koos een hard standpunt, namelijk dat gemeenschappelijke uitgifte van obligaties onacceptabel is en dat aan leningen uit het ESM de normale voorwaarden ten aanzien van beleidsaanpassingen verbonden moeten zijn. Minister Hoekstra raakte steeds meer geïsoleerd en uiteindelijk is er een compromis uit de bus gekomen waarbij voor aanzienlijke bedragen uit het ESM toch geen conditionaliteit zal gelden. Weliswaar gaat het dan om geld om directe en indirecte kosten te betalen ten behoeve van zorg en preventie van de coronacrisis. Maar hoe dit precies wordt uitgevoerd, valt te bezien. Ook komt er een fonds voor de ondersteuning van nationale deeltijd-WW regelingen. Daarnaast komt er extra ruimte voor ondersteuning door de EIB. Een Herstelfonds van waaruit initiatieven kunnen worden bekostigd om het herstel te zijner tijd te bevorderen is in voorbereiding.
Ik vind het persoonlijk erg jammer dat er zoveel onenigheid is ontstaan in de Eurogroep. De harde opstelling heeft ons land veel goodwill gekost denk ik. Anderzijds begrijp ik helemaal niet waarom gemeenschappelijke obligaties door de Zuidelijke landen zo nadrukkelijk op de agenda moesten worden gezet. Iedereen weet dat die niet acceptabel zijn voor Duitsland (en Nederland). Om de crisis te gebruiken voor de introductie van een dergelijk instrument is gewoon niet kies, naar mijn idee. Bovendien lijkt de ECB bereid onbeperkt obligaties te kopen. Daardoor is de introductie van gemeenschappelijke bonds helemaal niet nodig.
Fed en Bank of England (op weg naar monetaire financiering?)
De Fed en de Bank of England hebben additionele maatregelen getroffen om de economie te ondersteunen. Vooral de actie van de Bank of England is opvallend. Die gaat voorschotten verstrekken aan de Brite overheid zodat die het begrotingstekort niet hoeft te dekken door obligaties uit te geven. Dit begint verdacht veel op monetaire financiering van overheidstekorten te lijken. Dat fenomeen heeft in ons soort landen een negatieve connotatie. Maar misschien is het in deze crisis uiteindelijk toch een verstandige keus.
Zorg over opkomende landen
Ik maak mij ernstig zorgen over opkomende landen. Die hebben meer moeite een effectieve lockdown te implementeren waardoor het virus moeilijker onder controle te brengen zal zijn. Daarnaast missen veel van deze landen de middelen en de instituties om de steun te realiseren zoals Westerse landen die verschaffen ten behoeve van banenbehoud, inkomens en bedrijven. De permanente schade zal dan navenant groter zijn. Daar bovenop komt dat Westerse geldschieters hun geld inmiddels terug trekken uit opkomende landen. Hoe groot zal de economische schade in veel van dit soort landen uiteindelijk worden? En hoe gaat dat de rest van de wereld beïnvloeden? (In het FD van vandaag, 10 april, staat een mooi artikel over opkomende landen van de hand van Marcel de Boer, Jeroen Groot en Maarten van Poll.)
Wordt vervolgd…