Gevolgen lockdowns worden zichtbaar in de economische cijfers

  • Chinese productie veert terug, consumptie nog niet
  • Amerikaanse economie incasseert zware klappen
  • Trump lanceert 3-fasen plan voor heropening van de economie
  • Onzekerheid over de economie na de lockdowns blijft groot

Grote delen van de wereldeconomie staan al een poosje onder invloed van de lockdowns, de maatregelen die overal ter wereld zijn getroffen om verspreiding van het zeer besmettelijke coronavirus in te dammen. Omdat China bij dit alles voor liep op de rest van de wereld is het interessant te zien wat er momenteel gebeurt in diverse landen, om te beginnen in China.

De industriële productie in China lag in januari en februari samen 13,5% lager dan een jaar eerder. In maart is de productie echter weer opgevoerd en bedroeg de daling nog slechts 1,1% jaar-op-jaar. Dat ligt overigens nog wel een stukje onder het groeitempo van voor al deze ellende, maar is toch een indrukwekkend herstel.

Wat nog wel eens een probleem kan vormen voor de Chinese industrie is dat de vraag momenteel behoorlijk is teruggevallen. De exportmarkten zijn deels stil komen te liggen en de groei van de binnenlandse consumptie herstelt zich duidelijk minder voortvarend. De detailhandelsomzetten waren in maart nog altijd 15,8% lager dan in maart 2019. Dat is wel een verbetering van de -20,5% van januari/februari, maar het blijft een stevige daling.

De Chinese economische groei in het eerste kwartaal was stevig negatief: -9,8% ten opzichte van het laatste kwartaal in 2019 en -6,8% ten opzichte van een jaar eerder. Afgaand op de cijfers van de industriële productie lijkt het erop dat China een V-vormig herstel doormaakt, al wordt dat dus door de vraagzijde vooralsnog afgeremd. Of dit een voorbeeld is voor hoe het in de rest van de wereld zal gaan, is de vraag. Ik heb geen idee of je alle cijfers over corona-doden kunt geloven, maar volgens de gepubliceerde cijfers worden de VS en Europa veel zwaarder getroffen dan China. Dat komt wellicht door de veel stringentere maatregelen die in China zijn getroffen. Misschien zegt het ook iets over hoe snel de restricties kunnen worden verminderd en hoe snel de economie dus weer ‘open’ kan.

Cijfers VS in maart en april laten een ongekende terugval zien

De Amerikaanse cijfers over maart en april die de laatste dagen zijn gepubliceerd laten een zeer stevige terugval in de bedrijvigheid en het vertrouwen zien. De detailhandelsomzetten daalden in maart met 8,7% ten opzichte van februari. De industriële productie met zo’n 5,5%. Het aantal in aanbouw genomen woningen daalde in maart met ruim 22% ten opzichte van februari. Bedenk daarbij dat de economie in maart bepaald nog niet helemaal was onderworpen aan de huidige stringente beperkingen.

Ik heb al een aantal keren geschreven over de wekelijkse aanvragen voor werkloosheidsuitkeringen in de VS. In de meest recente week waarover cijfers beschikbaar zijn (die tot 11 april) werden 5,2 miljoen nieuwe aanvragen geregistreerd. Daarmee is de daling van een week eerder voortgezet. In de laatste vier weken zijn meer dan 22 miljoen aanvragen gedaan, dat is zo’n 14% van de totale werkgelegenheid. In Europa is de stijging van de werkloosheid een stuk minder. Zo bleef de werkloosheid n Nederland in maart zelfs steken op 2,9%. Men moet hier wel bedenken dat dit niet duidelijk laat zien wat er echt aan de hand is. In ons land verschaft de overheid bedrijven steun zodat bedrijven mensen in dienst kunnen houden. Die worden dan dus niet officieel werkloos. In de VS moeten mensen voor de steun van de overheid juist een aanvraag voor een werkloosheidsuitkering indienen. Veel van deze mensen worden ‘tijdelijk’ ontslagen. Er is in die gevallen geen sprake van een definitieve breuk tussen werkgever en werknemer. Als de economie weer op gang komt, zullen deze mensen weer snel terug kunnen keren bij hun werkgever. Tenminste, als die dan nog bestaat.

De staat New York is zwaar getroffen door het coronavirus. En de maatregelen gericht op het indammen van de verspreiding hebben een grote invloed op de bedrijvigheid. De zogeheten Empire State Index, of NY Fed manufacturing index, meet het ondernemersvertrouwen in de staat New York in de verwerkende industrie. In maart was deze al gedaald tot -21,5 (van +12,9 in februari) en in april volgde een cijfer van -78,2, een dieptepunt voor deze reeks. De gouverneur van de staat, Andrew Cuomo, heeft de restricties verder verlengd tot medio mei. Een spoedig herstel van de bedrijvigheid ligt daarom niet erg voor de hand.

Drie-fasen plan van regering Trump

Inmiddels heeft de regering Trump een drie-fasen plan gelanceerd voor het heropenen van de economie. De staten zijn zelf verantwoordelijk voor de timing. Het plan schetst slechts de criteria en de maatregelen die bij elke fase passen. We zullen zien welk deel van het land snel weer open zal gaan, hoeveel blijvende schade dan blijkt toegebracht aan de economie, hoe snel de bedrijvigheid dan weer terugveert en, vooral, of het in een rechte lijn kan of dat het virus toch weer de kop op steekt en nieuwe restricties nodig zullen zijn.

Zoals te verwachten hebben de restricties ook op de huizenmarkt een stevig effect. De NAHB index (National Association of Home Builders) meet het vertrouwen onder makelaars, afhankelijk van interesse onder het publiek voor de aankoop van nieuwe woningen. In april daalde de index naar 30, van 72. Dat is een enorme duikeling, maar in de crisis van 2008/09 stond deze vertrouwensindicator nog een stuk lager. Dat was dan ook wel een crisis waarvan de huizenmarkt het epicentrum was.

In Europa zijn deze week nauwelijks relevante economische cijfers gepubliceerd die een licht zouden werpen op de economische gevolgen van de lockdowns. Inmiddels worden restricties in een aantal landen versoepeld. Dat gaat in voorzichtige stappen. Ook in ons land zal dat het geval zijn. En ook hier moet je zeggen dat we zullen zien of we al dan niet af en toe stappen terug zullen moeten zetten.

IMF prognoses zeer somber, aandelenmarkten veel optimistischer

Het IMF publiceerde deze week nieuwe economische prognoses. Volgens het IMF zal de mondiale economie dit jaar met een ongekende 3% krimpen. Wij zelfs met 7%. Dat zou natuurlijk best kunnen allemaal. Maar ik blijf erbij dat zulke voorspellingen niet veel waard zijn. Daarvoor is de situatie veel te onzeker. Cruciaal blijven de vragen:

  • Hoe lang blijven de restricties op het openbare leven effectief?
  • Hoeveel bedrijven zullen zijn omgevallen wanneer de economie weer ‘open’ gaat?
  • Hoe vlot komt de vraag weer terug in de economie of is gedrag fundamenteel veranderd?
  • Hoe komen overheden uiteindelijk uit deze moeilijke periode?

We weten hierover gewoon te weinig met enige zekerheid om veel waarde te hechten aan economische voorspellingen. Geheel anders zijn de ontwikkelingen op de aandelenmarkten. Natuurlijk, die kijken vooruit en als je denkt dat een stevig herstel in aantocht is, is koersherstel gerechtvaardigd. Amerikaanse indices staan op het moment van schrijven nog maar een procent of 15 onder het hoogste punt uit februari. Dat lijkt mij toch wel een tikkeltje te optimistisch.